John KÖRMELING, biografie

John Körmeling (Amsterdam, 1 januari 1951) is een Nederlandse beeldhouwer en architect. Hij realiseerde vele opdrachten in de openbare ruimte en nam deel aan tentoonstellingen in binnen- en buitenland.

Körmeling studeerde bouwkunde aan de toenmalige Technische Hogeschool Eindhoven in Eindhoven en woont en werkt aldaar, met een eigen atelier. Hij is meer dan een architect. Hij heeft een brede en onconventionele kijk op architectuur, omdat dit voor hem niet slechts bouwkunst behelst, maar ook stedenbouwkunde, design en beeldende kunst. Zijn werk draagt hier de sporen van en kan niet worden ondergebracht onder één noemer. Het leitmotiv van zijn oeuvre is het begrip ‘ruimte’ en de verschillende manieren waarop men hiermee kan omgaan.

De problematiek van stadsplanning, in combinatie met het groeiende aantal auto’s en de nodige infrastructuur hiervoor (bijvoorbeeld: autosnelwegen en parkeergarages) fascineert Körmeling. Een groot deel van zijn oeuvre draait rond het vinden van creatieve en artistiek verantwoorde oplossingen voor het tekort aan parkeerplaatsen en voor files. Körmelings projecten zijn vaak geïdealiseerd en onuitvoerbaar en geven meestal blijk van een fijn gevoel voor humor. Zo maakte hij in 1999 een reuzenrad voor auto’s in Utrecht: ‘Drive-in wheel’. Bij Körmeling zijn vorm en inhoud vaak op zodanige manier met elkaar in overeenstemming dat beide in een oogopslag duidelijk zijn.

In 2008 werd het Draaiend huis gerealiseerd op de Hasseltrotonde in Tilburg, wat weerstand opriep bij de lokale politiek en tot tweemaal toe werd beklad

Tentoonstellingen

Körmeling had in 1998 een solotentoonstelling in Museum De Pont in Tilburg en in 1999 in het Van Abbemuseum te Eindhoven. In 2004 vond een belangrijke soloexpositie plaats bij de Energie Centrale in Toronto en creëerde hij een project voor het Openluchtmuseum voor beeldhouwkunst Middelheim in het Nachtegalenpark te Antwerpen. In 2005 was zijn werk te zien op de tentoonstelling Eindhoven-Luik in Hasselt (België) en in 2006 tijdens de tentoonstelling Plug In in het Van Abbemuseum in Eindhoven. In 2007 nam hij deel aan de tweede Moscow Biennale te Moskou.

Voor de Expo 2010 in Shanghai ontwierp hij het Nederlandse paviljoen Happy Street.

De artiesteningang (1951)

De Standaard 19 MAART 2016  | Wim Helsen
Elke zaterdag toont iemand ons zijn favoriete beeld: het werk dat altijd opnieuw beroert, troost of inspireert.

‘Als ik vroeger na optredens naar huis reed, passeerde ik vaak langs dit bouwwerk. Het intrigeert mij: alles is verlaten op straat en dan zie je in de verte plots dat vreemd verlichte werk. Eerst denk je dat het een café is of een benzinestation, maar dat is het niet. Ik ben er dan eens met de fiets voorbijgereden en het bleek deel uit te maken van het openluchtmuseum Middelheim.’

‘Ik ontdekte er dat het De artiesteningang heet en dat klopt. Het werk staat in een uithoek van het park en overdag kan je langs daar het Middelheimmuseum binnenwandelen. Net als een echte artiesteningang bevindt dit bouwwerk zich aan een zijkant, het is niet de grote entree waar het publiek naar binnengaat.’
‘Die naam suggereert dat het daar allemaal te doen is. Het doet vermoeden dat er gezelligheid heerst, plezier, feestelijkheid. Er gaat een aantrekkingskracht van uit. Maar tegelijkertijd zie je meteen dat er niets of niemand is, en dat het niet eens echt een gebouw is. Het is niet meer dan een illusie. Het lijkt wel de 3D-versie van Edward Hoppers Nighthawks. Ook dat schilderij straalt iets uitnodigends uit, een plek waar gevierd wordt. Maar als je beter kijkt, zie je dat het een plek van eenzaamheid is, de klanten zitten alleen aan de toog, er is geen contact. De belofte van verbondenheid die zowel het gebouw als het schilderij inhouden, wordt niet waargemaakt. Als je een feestelijk leven wil, moet je immers alleen kunnen zijn. De mensen of dingen rondom je kunnen je leven niet vullen.’
‘Ik heb John Körmeling, de kunstenaar, ooit eens ontmoet in zijn kunstwerk. Hij was zijn bouwwerk zelf aan het kuisen, een vreemd gezicht. De namen die op het dak staan, verwijzen naar kunstenaars die in het Middelheimmuseum tentoonstellen. En ook de naam van de vorige directeur van het museum staat erop, het is een soort hommage aan hen. Het is ook een mooi bouwsel, met die witte, ranke pijlers die uitvloeien in het dak.’
‘Ook nu ik weet wat het is, blijft het bouwwerk mij intrigeren. Vooral wanneer het zo speciaal verlicht is ’s nachts. Je ziet meteen dat de gesuggereerde gezelligheid eigenlijk treurnis is. Het feestje blijkt helemaal geen feestje te zijn.’

Hoe een draaiend huis op een rotonde steeds opnieuw voor commotie zorgt

Het rotondekunstwerk van John Körmeling staat weer stil, reden voor een debat in de Tilburgse gemeenteraad over de onderhoudskosten.
Karolien Knols 9 december 2018, 20:20

Hans Smolders weet het zeker: 80 procent van de Tilburgers wil af van het Draaiend Huis, het spraakmakende kunstwerk op een van de belangrijkste rotonden van de stad. Dat cijfer is niet gebaseerd op onderzoek, want dat heeft hij niet gedaan. Hoeft ook niet, vindt hij: ‘Als er iemand is die tot in de haarvaten van de stad doordringt en weet wat er speelt onder de bevolking, ben ik het.’
Op een vrolijke manier herstelde Körmeling de eenheid in de buurt, die door de bouw van de rotonde en de daarmee gepaard gaande sloop van huizen in de jaren zestig werd verstoord. 

Op een vrolijke manier herstelde Körmeling de eenheid in de buurt, die door de bouw van de rotonde en de daarmee gepaard gaande sloop van huizen in de jaren zestig werd verstoord.

Maandagavond zal de leider van Lijst Smolders Tilburg (LST), de grootste partij in de gemeenteraad, in een debat met collegawoordvoerders Cultuur bepleiten: verkoop het huis of breek het af. Hij wordt gesteund door de jongerenafdeling van de VVD (JOVD) in Midden-Brabant. Die startte een maand geleden een petitie, waarin de gemeente werd verzocht het kunstwerk van John Körmeling te verwijderen. De petitie is inmiddels 1.500 keer getekend.
Hoge kosten Zowel LST als de JOVD storen zich aan de hoge kosten die het onderhoud van het kunstwerk jaarlijks met zich meebrengt. Bovendien staat het huis, dat in een krap etmaal een rondje op de rotonde draait, nu voor de derde keer in tien jaar stil wegens een technisch mankement. Ze vinden dat de gemeente nee moet zeggen tegen de 45 duizend euro kostende reparatie.
Volgens Smolders kan dat geld beter worden gebruikt om de armoede in Tilburg te bestrijden. Emmy Duinkerke van de JOVD in MiddenBrabant wil er duizend uur zorg voor Tilburgse jongeren met een beperking van betalen. Dat het cultuurbudget van een gemeentelijke begroting niet zomaar kan worden overgeheveld naar een andere post, weten ze ook wel. Het gaat hen ook over meer dan geld alleen. ‘De Tilburgers’, zegt Smolders, ‘identificeren zich niet met dit huis. Het is zo mistroostig dat het zelfs in de voormalige DDR had misstaan. Kunst mag best schuren, maar niet als het in de openbare ruimte staat.’
Het debat is het zoveelste hoofdstuk in de soap rond het ludieke kunstwerk van de Nederlandse architect, ontwerper en beeldend kunstenaar John Körmeling. In 1999 kreeg hij van het toenmalige Tilburgse gemeentebestuur de opdracht een werk te maken voor de Hasseltrotonde. Körmeling, in binnen- en buitenland geroemd en met prijzen overladen vanwege zijn absurdistische en soms een tikje ontregelende plannen voor kunst in de openbare ruimte, ontwierp een doorzonwoning die met dezelfde snelheid als het verkeer over rails op de rotonde zou rijden. ‘Stel je voor’, zei hij in die tijd, ‘dat je voor het stoplicht staat en wordt ingehaald door een vrijstaand rijtjeshuis. Dat is toch humor?’

In het voorjaar van 2008 werd het kunstwerk alsnog feestelijk onthuld: een vrijstaand rijtjeshuis in gele baksteen, puntdak erop, niet bewoond, wel ’s avonds verlicht, reed nu in twintig uur over twee rails de rotonde rond.

Het plan werd door de gemeenteraad afgeschoten. De automobilist zou te veel worden afgeleid. Jaren van gesteggel over geld volgden, er werd een nieuw ontwerp getekend, en in het voorjaar van 2008 werd het kunstwerk alsnog feestelijk onthuld: een vrijstaand rijtjeshuis in gele baksteen, puntdak erop, niet bewoond, wel ’s avonds verlicht, reed nu in twintig uur over twee rails de rotonde rond. ‘De kleinste Vinexwijk van Nederland’ werd het huis al snel genoemd. Voor Körmeling was het ook een statement: op een vrolijke manier herstelde hij de eenheid in de buurt, die door de bouw van de rotonde en de daarmee gepaard gaande sloop van huizen in de jaren zestig werd verstoord.
Maar niet iedereen begreep het.

‘Leegstand!’ werd er in 2009 op de muren gekalkt. Er trok een kraker in die door de brandweer van het dak moest worden gehaald. De middenstand verzocht de kunstenaar: kunnen we je huis misschien als showroom gebruiken? Dat wilde hij niet: ‘Dan wordt het een rijdend reclamebord.
In het voorjaar van 2008 werd het kunstwerk alsnog feestelijk onthuld: een vrijstaand rijtjeshuis in gele baksteen, puntdak erop, niet bewoond, wel ’s avonds verlicht, reed nu in twintig uur over twee rails de rotonde rond. In 2011 liep het huis voor het eerst vast. In 2015 nog eens. De reparatiekosten bedroegen samen bijna 30 duizend euro. Ook toen roerde Smolders zich: geen cent meer naar het Draaiend Huis, wie het wilde, mocht het voor een euro hebben.
Hij vond toen, en nu nog steeds, een grote groep mensen tegenover zich die vinden: stop nu eens met het gezeur over de kosten, we hebben het hier over een kunstwerk van internationale allure. Afgelopen week werd een tweede petitie ingediend met de titel: Het Draaiend Huis moet weer draaien. De bijna 1.900 ondertekenaars vinden dat het werk de potentie heeft een icoon van de stad te zijn, een trekpleister die Tilburg geld oplevert in plaats van kost.

Draaiend Huis in Tilburg kan weer gaan draaien

TILBURG/EINDHOVEN – Het kunstwerk Draaiend Huis van de Eindhovense kunstenaar John Körmeling op een rotonde in Tilburg kan weer gaan draaien; de gemeenteraad stemde in met reparatie.

Rob Schoonen 11-12-18, 09:48 Laatste update: 09:50 Bron: ED

Alle bekende argumenten over kunst kwamen voorbij, met soms fikse botsingen tussen verschillende fracties, maar het Draaiend Huis van de Eindhovense kunstenaar kan weer gaan draaien. Dat heeft de gemeenteraad van Tilburg gisteravond besloten.

Weg

Hans Smolders van Lijst Smolders Tilburg (LST), initiator van de discussie over het kunstwerk: ,,Je kunt een euro maar een keer uitgeven. Men wilde de stad Tilburg tien jaar geleden graag op de kaart zetten, onder meer met het Draaiend Huis. Toen is nooit verteld dat het jaarlijks onderhoud zo’n 9.000 euro is. Nu staat hij wéér stil en dit keer zou groot onderhoud 45.000 euro kosten. Wij zitten hier om belastinggeld te beheren. Het werk kan beter weg.”

Ook de VVD gaf aan dat de grens, wat hen betreft, bereikt is. “Laat het maar stil staan, wij willen die 45.000 euro er niet aan uitgeven.”

Kruikenzeiker

D66, GroenLinks en het CDA vonden juist wel dat geld uitgetrokken moest worden voor reparatie. D66: ,,Ook publicitair is het kunstwerk heel waardevol voor de stad.” Groen Links vond dat sprake is van een van de beste kunstwerken in Nederland. En het CDA vond het Draaiend Huis bij Tilburg horen net als de kruikenzeiker bij Tilburg hoort.

Wethouder Mario Jacobs (Groen Links) en wethouder Marcelle Hendrikckx (D66), verantwoordelijk voor het onderhoud van kunst in de openbare ruimte, gaven toe dat het bedrag van 45.000 euro flink is: ,,Het is eenmalig een fikse uitgave, maar daarmee voorkomen we grote onderhoudsbeurten in de toekomst.”

John Körmeling was zeer content met de uitkomst van de discussie. Het is de bedoeling dat het huis in het voorjaar van 2019 weer goed functioneert.