Münster- Skulptur Projekte 2017: tweedaagse uitstap

Carl Andre, Steel line for Professor Landois. Münster 1977

Claes Oldenburg, Drei riesige Kugeln aus Beton stehen auf einer Wiese , Münster 1977

Donald Judd, Zonder titel, Münster 1977

De drie bovenstaande werken van beroemde kunstenaars illustreren dat vanaf de eerste editie in 1977, de meest vooraanstaande internationale kunstenaars deel uitmaakten van de selectie.

Na de eerste editie in 1977, wordt dit, ondertussen vermaarde, artistieke gebeuren om de tien jaar georganiseerd en het beheerst gedurende 100 dagen het leven van de stad Münster.  De curator (of meestal curatoren) voor Skulptur Projekte wisselt bij elke editie en heeft de opdracht om te focussen op de beste voorbeelden van beelden en installaties van kunstenaars uit de hele wereld. Elke kunstenaar kiest zelf de plaats in de stad waarvoor hij/zij een werk wenst te ontwerpen.

Ilya Kabakov – Blickst Du hinauf und liest die Wörte, Münster 1997

Jorge Pardo, Münster, 1997

Guillaume Bijl, Archeologische site, Münster, 2007

Controverse

Een onvermijdelijk (bij-)verschijnsel van dergelijke kunstevenementen is op tijd en stond een incident. Het bekendste dateert waarschijnlijk uit de editie van 1987. Om dit te kaderen is het belangrijk te weten dat Münster een vooraanstaande katholieke stad (zie hierna) is, waaruit bv. jaarlijks busladingen inwoners naar Lourdes trekken. De Duitse kunstenares Katharina Fritsch maakte in 1987 bij de tweede editie een gele levensgrote Madonna in plaaster, dezelfde materie als deze voor de populaire afbeeldingen van het Lourdesbeeld. De knipoog is duidelijk. De reactie: onmiddellijk na de plaatsing van het beeld in de onmiddellijke omgeving van een shopping center, de markt en de kathedraal werden haar biddende handen verbrijzeld. Wanneer daarna het beeld naar het politiestation was overgebracht werd het overstelpt met bloemen.  Het beeld kreeg later een nieuwe versie, maar ditmaal -veiligheidshalve- in  steen.

Katharina Fritsch, Madonnenfigur, Münster, 1987

Een ander merkwaardig gebeuren beleefde bekende Amerikaanse kunstenaar Bruce Nauman. Deze stelde in 1977 bij de eerste editie voor zijn “omgekeerde” piramide, een die in de grond verzonken is, te plaatsen voor de Universiteit van Münster en meer bepaald het departement Kernfysica. Dit voorstel werd geweigerd door de  “Regie der gebouwen.” In 2007 bood Nauman zijn origineel voorstel opnieuw aan en dit voor de originele prijs van 1977. Dit keer met succes.

Bruce Naumann, Square-Depression, Naturwissenschaftliche Campus, Munster 1977, gerealiseerd in 2007

2. Münster: historische Hanzestad in Duitsland

Het is onmiskenbaar zo dat de stad Münster, afgezien de wereldvermaarde beeldententoonstelling, zeker een bezoek waard is. Naast het beeldentraject bevat de stad immers een aantal interessante bezienswaardigheden die in de vrije tijd van ons verblijf kunnen worden bezocht.

Münster, stadsbeeld

Münster is een oude Hanzestad in het noordelijke deel van de deelstaat Noordrijn-Westfalen. De stad is gebouwd om een klooster dat hier in de achtste eeuw in opdracht van Karel de Grote werd gebouwd. Ondanks het feit dat de stad door de eeuwen heen meerdere malen is verwoest door een grote stadsbranden, de stad gedeeltelijk gesloopt werd door de Wederdopers en tijdens de Tweede Wereldoorlog bijna geheel is platgebombardeerd is er nog veel van de oude schoonheid van Münster te zien. De meeste gebouwen werden na de Tweede Wereldoorlog in originele staat herbouwd.

Prinzipalmarkt

De Prinzipalmarkt is het middelpunt van de Hanzestad Münster. In totaal staan hier achtenveertig historische huizen met renaissance en gotische gevels. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd deze historische markt voor het grootste deel verwoest. Na de oorlog zijn deze huizen herbouwd in een versimpelde versie van het origineel. Dit  geeft een vreemde moderne sfeer aan het plein. Ondanks dit is het een prachtig plein en is de Prinzipalmarkt het kloppend hart van de stad Münster. Het plein staat zelfs in de top vijf van mooiste pleinen in Duitsland. Aan de Prinzipalmarkt staat het historische stadhuis van Münster met daarin de Friedenssaal. Van de Prinzipalmarkt heb je een prachtig zicht op de Sint-Lambertuskerk. De Prinzipalmarkt is de plek in Münster om te zien en om gezien te worden.

Prinzipalmarkt, Münster

De stad is bij de meeste mensen bekend omdat hier de vrede van Münster werd getekend. De Vrede van Münster was een verdrag dat op 15 mei 1648 in Münster gesloten werd tussen Spanje en de Republiek der Verenigde Provinciën, waarmee aan de Tachtigjarige Oorlog tussen Spanje en de opstandelingen in de Republiek een einde kwam en de Republiek als soevereine staat erkend werd. Dit vredesverdrag betekende meteen de start van het Europa zoals we het vandaag kennen. Naast de vele prachtige monumenten en kerken in de stad zijn er een aantal mooie parken en leuke musea in de stad te vinden.

Historisch Stadhuis van Münster met de Friedenssaal

De Gotische gevel van het Rathaus, Münster

 

 

Het historische stadhuis van Münster is wereldwijd bekend om zijn Friedenssaal. In deze zaal werd de belangrijkste onderhandelingen voor de vrede van Westfalen gedaan, de vrede van Münster was hiervan een onderdeel. Andere onderdelen van deze vrede waren het verdrag van Münster en het verdrag van Osnabrück. Het is één van de weinige gotische gebouwen ter wereld dat niet bedoeld is als religieus gebouw. De zogenaamde pronkgevel van het gebouw werd gebouwd in de tweede helft van de veertiende eeuw. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het pand grotendeel verwoest en in de jaren erna zorgvuldig weer opgebouwd.

 

 

 

 

 

 

Friedenssaal

Vrede van Münster

Met de vrede van Münster kwam er een einde aan de opstand van de Nederlanden tegen de Spaanse koning Fillips II, voor veel mensen beter bekend als de Tachtig jarige oorlog.

De Vrede van Münster stond niet op zich zelf alleen.  Bijna geheel Europa was in die tijd in oorlog met elkaar: de Dertig jarige oorlog. Spanje speelde ook in deze oorlog een grote rol  zodat de oorlog met de Republiek der zeven Verenigde Nederlanden moeilijk los van het algemene conflict kon worden gezien . Zo kwam het dus dat ook de jonge Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werden uitgenodigd door de Fransen om deel te nemen aan de Vrede van Westfalen. En hoewel de Republiek aan de winnende hand was koste de oorlog behoorlijk wat mensen en materieel die de jonge Republiek liever aan zaken en winstrijke handelsmissies besteedde.

Het vredesboek, Friedessaal Münster

De vrede werd snel overeengekomen. De voorwaarden van het twaalfjarige bestand wat eerder al was gesloten diende als basis en Spanje erkende de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden als soevereine staat. Vele van de huidige landsgrenzen danken we grotendeels aan de toen gemaakte afspraken.

De houten inrichting van de Friedenssaal was tijdens de oorlog uit voorzorg verwijderd en op een veilige plaats opgeborgen waardoor het gespaard bleef van de verwoestingen.

Het stadhuis en de Friedenssaal zijn nog steeds te bezoeken. In de zaal is het originele document met de handtekeningen van de Vrede van Westfalen tentoon gesteld.

 

 

De Dom van Münster, de Sint-Paulusdom

Sint Paulusdom

De Dom van Münster is de oudste kathedraal van Münster en samen met het historische raadhuis één van de belangrijkste publiekstrekkers van de stad. De huidige kerk is aan het begin van de dertiende eeuw in de gotische stijl gebouwd op de resten van oudere kerken. De oudste dom op deze plaats stamt uit het begin van de negende eeuw. Sommige delen van de tweede dom uit de twaalfde eeuw zijn verwerkt in de huidige Dom van Münster. Dit is met name te zien aan de twee Romaanse torens die de ingang van de huidige kathedraal vormen. Net als grote delen van de centrum van Münster werd een groot deel van de kathedraal tijdens de Tweede wereldoorlog verwoest.

 

 

Sint-Lambertuskerk

Sint Lambertuskerk

De oudste delen van de Sint-Lambertuskerk stammen uit het einde van de veertiende eeuw. Deze hallenkerk is gebouwd op de plaats waar sinds de tiende eeuw een kleine kerk stond. De originele toren van de kerk is aan het einde van de negentiende eeuw vervangen door de huidige neogotische toren. Deze toren is een kopie van de toren van de Munster van Freiburg in de Duitse stad Freiburg im Breisgau.

Deze toren is één van de weinige torens in Europa die nog iedere avond wordt bewaakt door een torenwachter. Iedere avond van 21:00 tot 24:00 met uitzondering van de dinsdag wordt de toren bewaakt en blaast de torenwachter ieder half uur op zijn hoorn.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de kerk zwaar beschadigd de herstelwerkzaamheden zouden tot 1959 duren. Aan de toren van de Sint Lambertuskerk hangen de wederdoperskooien. In deze kooien werden de lijken van de Wederdopers Jan van Leiden, Berend Krechting en Berend Knipperdolling gehangen nadat ze op brute wijze waren geëxecuteerd.

 

De Wederdopers

Wederdoperskooien aan de Sint Lambertustoren

De wederdopers was een van de religieuze groepen, die ontstonden ten tijden van de reformatie in de 16e eeuw. Deze groepen hadden hun eigen kijk en visie op de christelijke leer. Zij maakten, nadat ze een grote meerderheid hadden verkregen in de gemeenteraad, Münster tot het centrum van hun religieuze koninkrijk.
Hun leider in Munster was Jan van Leiden zijn, twee belangrijkste volgelingen waren Berend Knipperdolling en Berend Krechting. Een van de pijlers van de Wederdopers was dat men pas op volwassen leeftijd kon worden gedoopt. Een ieder die als kind al gedoopt was diende daarom opnieuw te worden gedoopt. Dit verklaart de naam wederdopers. Het religieuze koninkrijk dat Jan van Leiden stichtte in Munster was echter maar van korte duur.
In opdracht van de wederdopers werden alle boeken behalve de bijbel verbrand en gemeenschap van goederen werd ingevoerd. Dit alles uiteraard ter voorbereiding op de het naderende einde der tijden. Daarnaast werd polygamie toegestaan. De koning van de wederdopers, Jan van Leiden, had zeventien vrouwen. Wie niet mee wilde gaan met de ideeën van de wederdopers werd met harde hand onderdrukt.
De stad werd heroverd door de bisschop en Jan van Leiden en zijn volgelingen werden gevangen genomen. Zij werden eerst aan de omgeving getoond in een kooi waarna ze gemarteld en geëxecuteerd werden. Na hun dood hingen hun lichamen nog enkele tijd aan de kerktoren van Munster in ijzeren kooien. De lichamen zijn inmiddels verdwenen, de originele kooien hangen er nog steeds.

 

Museum Pablo Picasso

De collectie van het Picasso museum in Münster is gebaseerd op de collectie van het echtpaar Huizinga. Dit echtpaar had in de loop der jaren een groot aantal grafische werken van Pablo Picasso verzameld. Deze kustwerken werden ondergebracht in een stichting en  tentoongesteld in het Grafisch Museum Pablo Picasso dat sinds 2012 de naam Kunstmuseum Pablo Picasso Münster draagt. Naast grafische werken van Pablo Picasso worden er werken getoond van tijdgenoten zoals Marc Chagall, Georges Braque, Max Ernst en Henri Matisse. De collectie is door de jaren heen door middel van verschillende schenkingen behoorlijk uitgebreid.

Druffelscher Hof und Hensenscher Hof,
Grafikmuseum Pablo Picasso, Münster

De Aasee

Aan de rand van de stad in zuidwestelijke richting vinden we de Aasee, een kunstmatig meer met een oppervlakte van 40,2 hectare en een lengte van zowat 2,3 km. Het meer, omgeven door heel wat groen, is het grootste recreatiegebied van de stad.

De Aasee

Moet het gezegd dat dit meer een uitstekende omgeving is voor verschillende kunstenaars om er hun beelden te plaatsen?

 3. Skulptur Projekte 2017

In 2017 beleeft dit vermaarde kunstgebeuren een  vijfde, dus lustrum-, editie. De tentoonstelling opent op 10 juni en loopt, zoals steeds 100 dagen tot 1 oktober 2017. Door het curatorenteam met Britta Peters (Hamburg) en Dr. Marianne Wagner (Landesmuseum Münster) onder leiding van Kasper König werden 35 kunstenaars geselecteerd en uitgenodigd om een voorstel in te dienen dat hopelijk kan gerealiseerd worden.

Kaper König en het curatorenteam van Skulptur Projekte 2017.

Tien van de geselecteerde kunstenaars komen uit Duitsland. In totaal nemen 21 Europese kunstenaars deel. Ook de VSA is sterk vertegenwoordigd, terwijl enkele kunstenaars Azië, Afrika of nog Brazilië vertegenwoordigen. De oudste deelnemers zijn de Ijslander Hreinn Fridfinnsson (1943) en de Amerikaan John Knight (1945). De jongsten zijn Scarlet Yu uit Hong Kong en Christian Odzuck  Halle/Saale, Dtsl. (beiden 1978). Tot de bekendste deelnemers, de “sterren”, behoren kunstenaars als Hito Steyerl, Pierre Huyghe, Justin Matherly, Emeka Ogboh, Nicole Eisenman of eenThomas Schütte, die voor de derde maal deelneemt.

LWL-Museum für Kunst und Kultur, het zenuwcentrum van Skulptur Projekte

De volledige lijst van de kunstenaars Skulptur-Projekte 2017:

Ei Arakawa (*1977 geboren in Fukushima); Aram Bartholl (*1972 Bremen); Nairy Baghramian (*1971 Isfahan, Iran); Cosima von Bonin (*1962 Mombasa, Kenia); Andreas Bunte (*1970 Mettmann); Gerard Byrne (*1969 Dublin); „Camp“ mit Shaina Anand (*1975 Mumbai, Indien) und Ashok Sukumaran (*1974 Hokkaido, Japan); Michael Dean (*1977 Newcastle Upon Tyne, England); Jeremy Deller (*1966 London); Nicole Eisenman (*1965 Verdun); Ayşe Erkmen (*1949 Istanbul); Lara Favaretto (*1973 Treviso); Hreinn Fridfinnsson (*1943 Bær í Dölum, Island); Monika Gintersdorfer (*1967 Lima, Peru) und Knut Klaßen (*1967 Münster); Pierre Huyghe (*1962 Paris); John Knight (*1945 Los Angeles); Xavier Le Roy (*1963 Juvisy sur Orge, Frankreich) mit Scarlet Yu (*1978 Hong Kong); Justin Matherly (*1972 New York); Sany (Samuel Nyholm) (*1973 Lund, Schweden); Christian Odzuck (*1978 Halle); Emeka Ogboh (*1977 Enugu, Nigeria); Peles Empire mit Barbara Wolff (*1980 Fogarasch, Ungarn) und Katharina Stöver (*1982 Gießen); Alexandra Pirici (*1982 Bukarest); Mika Rottenberg (*1976 Buenos Aires); Gregor Schneider (*1969 Rheydt); Thomas Schütte (*1954 Oldenburg); Nora Schultz (*1975 Frankfurt/Main); Michael Smith (*1951 Chicago); Hito Steyerl (*1966 München); Koki Tanaka (*1975 Tochigi); Oscar Tuazon (*1975 Seattle); Joelle Tuerlinckx (*1958 Brüssel); Cerith Wyn Evans (*1958 Llanelli-Wales); Herve Youmbi (*1973 Bangui, Zentralafrika); Barbara Wagner (*1980 Brasilia) und Benjamin de Burca (*1975 München). Of… voor wie zin heeft in een beetje Googlen, werk op de plank.

De projecten van Skulptur Projekte 2017:

Ayse Erkmen, On Water 2017

Herve Zoumbi, Les masques célestes

Cerith Wyn Evans, A Modified Threshold … (for Münster) Existing church bells made to ring at a (slightly) higher pitch 2017

Wagner / De Burca,
Bye Bye Deutschland! Eine Lebensmelodie, 2017

Wil u de evolutie van het project volgen? Dat kan natuurlijk en wel via deze link naar de site van de organisatie.

4. MARL

Op een klein uurtje rijden van Münster vinden we de stad Marl. De stad telt zowat 86.000 inwoners en beleefde sedert de jaren 1930 een snelle economische en culturele groei en ontwikkelde in een tijdspanne van  60 jaar van een Westfalens dorp tot een middelgrote stad. Ook vandaag blijven chemie en mijnbouw de belangrijkste activiteiten. Zo is het Chemiepark Marl een van de belangrijkste plaatsen voor de Duitse chemiesector. Met de Auguste Victoria mijn was Marl tot 2015 de op twee na laatste mijnbouwstad van Duitsland. In heel Duitsland is Marl vooral bekend van het daar gevestigde Grimme-Institut, Deze “Vereniging voor Media, Onderwijs en Cultuur” is een non-profit onderzoeks- en servicepunt dat zich bezighoudt met media en communicatie en tevens jaarlijks de in Duitsland befaamde Grimme Preis uitreikt.. Het instituut werd genoemd naar Adolf Grimme (1889 – 1963),  politicus en voorzitter van de radio-omroep.

Rathaus, Marl

Wat ons naar Marl brengt, is natuurlijk de bestaande beeldencollectie van de stad en de bijdrage aan Skulptur Projekte. Eerst willen we even de bestaande collectie en het museum Glaskasten voorstellen. Het museum is ontstaan uit de beeldencollectie van de stad Marl die zich bevond in de onderbouw van het stadhuis, een complex van de hand van het Nederlandse architectenbureau Van den Broek en Bakema (1960 – 1967). Door het feit dat het destijds verplicht was bij nieuwbouw van overheidsgebouwen telkens 1% van de prijs te voorzien voor kunst in de openbare ruimte, groeide de beeldencollectie sterk en werd de bouw van een museum onvermijdelijk. In 1985 gebeurde dit en werd de gelijkvloerse verdieping onder de raadszaal in overleg met de architect geheel voorzien van glazen wanden, Vandaar de verklaring voor de naam van het museum: Glaskasten (= vitrine).

Een groot deel van de museumcollectie bevindt zich buiten het museum in de openbare ruimte ( circa 70 sculpturen). De collectie in het museum is van buiten zichtbaar en veelal ook zo geplaatst dat ze makkelijk zichtbaar is. Het museum is bovendien gratis toegankelijk.

Het museum Glaskasten, Marl

De naam van het museum “Glaskasten” verwijst aan de ene kant naar het feit dat het een volledig door glas omgeven ruimte is, maar onderlijnt tevens de centrale idee van openheid, van transparantie voor iedereen. In Marl worden de werken niet verborgen achter museummuren, maar worden ze integendeel geïntegreerd in het leven van elke dag. In totaal zowat 100 werken, gaande van de A van Arp tot de Z van Zadkine, zijn opgesteld in de publieke ruimte rond het stadhuis en het aanpalende kunstmatige meer. Hoe dichter bij het Glaskastengebouw, hoe meer kunstwerken. Binnen de glazen buitenmuren van het museum vinden we die kunstwerken die niet geschikt zijn voor een outdoor presentatie waaronder kleinere beelden en voorwerpen.

Een impressie van de collectie waarin de grootste namen vertegenwoordigd zijn.

Mischa Kuball, Les Fleurs du Mal, Marl 2014

Mischa Kuball, Les Fleurs du Mal, Marl, 2014

Ian Hamilton Finlay, A view to the Temple,             Marl,1987

Micha Ullman: Grund/Ground (1987/2006), Marl

Wolf Vostell, Mit(h)ropa, 1974, Marl

Richard Serra, Untitled, 1978, Marl

Ossip Zadkine, Grand-Orphée, 1956, Marl

Jean Arp, Feuille se reposant, 1959, Marl

Dat een stad met dergelijk rijk beeldenpatrimonium, die kan terugblikken op een visionaire stedelijke architectuur en gesitueerd is in de nabijheid van Münster zou geïntegreerd worden in het Skulptur Projekt, het lijkt ons niet meer dan logisch. Op 4 juni, dus één week voor Münster start in Marl onder de titel THE HOT WIRE haar bijdrage. De (hete) draad staat symbool voor de band tussen Münster en Marl, maar wijst ook op de functie van Marl, nog in Westfalen, als toegangspoort naar het Ruhrgebied, eveneens een regio met een belangrijke culturele activiteit.

In The Hot Wire zullen o.m. “tweelingprojecten” ontmoeten waarbij kunstenaars zowel in Münster als in Marl werk realiseren dat naar elkaar refereert. Zo zal Thomas Schütte in Marl een tegenhanger brengen voor zijn Kirchensaule die al dertig jaar in Münster aanwezig is.

Thomas Schütte, Kirchensaule

Kunstwerken zullen van de ene stad verhuizen naar de andere en op die manier door een nieuwe inplanting en in totaal verschillende omstandigheden, zowel sociaal als in termen van stedelijke ontwikkeling een andere betekenis en invulling krijgen. De werken van Ludger Gerde (“Angst”) en Olle Baertling verhuizen zo voor de duur van de tentoonstelling naar Munster.

Olle Baertling, o.t., Marl

Ludger Gerdes, Angst, 1989, Rathaus, Marl

Langs de andere kant worden werken die sedert vorige edities van Skulptur Projekte in Münster thuishoren overgebracht naar Marl. De brug tussen beide steden wordt hiermee nog duidelijker geïllustreerd. Het monument ” de fietsenstand” van Richard Artschwager uit 1977 krijgt een nieuwe plaats in Marl, terwijl het werk van Reiner Ruthenbeck uit 1997 wordt hernomen. Het betreft het werk “Begegnung Schwarz/Weiss”, een performance waarbij twee paarden, een wit en een zwart, in tegenovergestelde richting over de Promenadering rijden.

Reiner Ruthenbeck

Richard Artschwager, Fahrradständermonumente, Münster, 1977

Een bezoek aan deze intrigerende tentoonstelling voorzien we op de terugweg van Münster naar Antwerpen.

Het wordt vast de moeite!

5. Het programma

Wij voorzien voor deze tweedaagse uitstap het volgende programma. Aangezien echter nog niet alle gegevens bekend zijn, Skulptur Projekte opent op 10 juni en wenst vooraf absoluut geen informatie vrij te geven, is het mogelijk dat er nog kleinere aanpassingen nodig zullen zijn. Ook de vooropgestelde timing is onderhevig aan aanpassingen.

5.1. Zondag 27 augustus 2017

Onze uitstap start met een lezing door de kunsthistoricus en specialist in hedendaagse kunst Stef Van Bellingen over Skulptur Projekte 2017. Deze lezing is gratis voor de deelnemers aan de reis en kunnen we u van harte aanbevelen. Het is echt dé optimale voorbereiding op onze uitstap.

Ook niet-deelnemers aan de uitstap zijn van harte welkom, maar betalen wel een bijdrage van 5 euro.

5.2. Zaterdag 9 september 2017

08.00 – vertrek per autobus aan Crown Plaza hotel,

12.00 – aankomst in Münster en middagmaal in buffetvorm in ons verblijf:

Johanniter- Gästehaus,, Weißenburgstraße 60 – 64, 48151 Münster – details vindt u op de website van het Gästehaus

• 

  Johanniter Gästehaus, Münster

   

• Onnodig te zeggen dat het in de periode van Skulptur Projekte niet makkelijk is een aangepast en betaalbaar hotel voor een grotere groep te vinden. Wij opteerden voor een eenvoudig, aan alle comfort beantwoordend en betaalbaar no-nonsense hotel dat zowel op Booking.com als Tripadvisor hoge waarderingscijfers krijgt.

• Na het middagmaal kunnen we kennis maken met onze kamers
• 14.30 – vertrek naar het centrum van de stad met de autobus, waar gidsen ons opwachten voor een eerste kennismaking met Skulptur Projekte 2017. Na de rondleiding die 2 uur duurt, heeft u vrij tot
• 18.00 – terug naar hotel voor een beetje rust en verfrissing, want om
• 19.30 – vertrek met de autobus naar de oude stad voor het avondmaal in een typisch Westfälisch restaurant met de sympathieke naam “Drubbelken”. Volgens Tripadvisor het vierde beste etablissement (op 419) in Münster.

• 

  Restaurant Drubbelken,, Munster

  Er wacht ons een voor- en hoofdgerecht, afgerond met een dessert. De dranken zijn niet inbegrepen, maar kiest en betaalt u zelf.

• Daarna rijdt de autobus ons terug naar het hotel. Slaap lekker!

5.3. Zondag 10 september 2017

• We starten met een genereus ontbijtbuffet als voorbereiding op een weer goed gevulde dag die start
• 09.30 – we nemen de bus en gaan terug op zoek naar onze gidsen voor een tweede ronde bezoeken Skulptur Projekte. Ook deze wandeling duurt 2 uur. Moet het nog onderlijnd dat er tijdens deze uitstap flink gewandeld zal worden?
• !!! Een andere mogelijkheid!  Er zijn werken van Skulptur Projekte die zich buiten het centrum van de stad en niet in het wandelprogramma kunnen worden opgenomen. Wie dit wenst heeft de kans op zondagvoormiddag, tweede dag van ons bezoek, Skulptur Projekte individueel bezoeken, dus zonder gids maar wel met de nodige documentatie. De deelnemers die deze formule verkiezen, krijgen een fiets ter beschikking. Wanneer u de bevestiging van uw inschrijving krijgt, zal u uw voorkeur voor deze formule kunnen melden.
•  Na wandeling of fietstocht vrij middagmaal en
• 14.00 – vertrek richting Antwerpen, maar
• 15.00 – stop in MARL met geleid bezoek aan de Skulptur Projekte in deze stad
• 17.00 – vertrek naar Antwerpen met stop onderweg voor eventuele snelle hap.
• 21.30 – aankomst aan Crown Plaza Hotel

6. Praktisch

De deelnameprijs bedraagt 175 euro p.p. voor een tweepersoonskamer en 208 euro voor een
één persoonskamer. Zoals steeds is deze uitstap exclusief voor leden van Middelheim Promotors en
bepaalt de ontvangst van uw betaling, zo nodig, de volgorde van inschrijving.

In de deelnameprijs is begrepen:

– Transport per autobus
– Overnachting en ontbijt in het Johanniter Gästehaus, Weißenburgstr. 64, 48151 Münster
– Middagmaal en avondmaal op zaterdag 9 september (dranken niet inbegrepen)
– Gids en begeleidend materiaal voor een optimaal bezoek aan de tentoonstelling op zaterdag en
zondag.
– U woont gratis de lezing bij van kunsthistoricus Stef Van Bellingen, over Skulptur Projekte 2017, op
zondag 27 augustus om 10 uur in het Middelheimmuseum. De ideale voorbereiding !
Zijn dus niet inbegrepen: dranken bij de maaltijden, middag- en avondmaal op 10 september,
annulatieverzekering.

Uw betaling geldt als inschrijving; indien volzet komt u op een wachtlijst.

Voorschot van 100 euro p.p. te storten op BNP Paribas Fortis rekening BE86 0016 7150 9050 – BIC: GEBABEBB 18 A) met
vermelding “Münster” + de naam/namen van de deelnemers. Het saldo moet uiterlijk op 15 juli
betaald worden. U mag uiteraard ook ineens de volledige som betalen.
Enkel indien u zich uiterlijk op 31 juli en uitsluitend via e-mail aan het secretariaat hebt afgemeld, kan
het reeds betaalde bedrag worden terugbetaald, nadien is geen enkele terugbetaling meer mogelijk.
Secretariaat: info@middelheimpromotors.be of 03/288 33 74
Raadpleeg regelmatig onze website www.middelheimpromotors.be waar systematisch de informatie wordt aangevuld.