“Never Mind” van Richard DEACON: 1993 – 2017

Eerst kijken we even terug op de geschiedenis van het museum Middelheim en meer bepaald naar het jaar 1993.

1993, Antwerpen is de Culturele Hoofdstad van Europa.

Uit het woord vooraf van burgermeester H.B. Cools in de catalogus die wordt gepubliceerd naar aanleiding van het tentoonstellingsproject  “Nieuwe Beelden” plukken we volgende passage.

“Op voorstel van Bart Cassiman, projectleider hedendaagse beeldende kunst van ANTWERPEN 93 en in overleg met het werkcomité van Middelheim besliste het Stadsbestuur ter gelegenheid van ‘Antwerpen, Culturele Hoofdstad van Europa’ de collectie van het museum terug op te starten met blijvende realisaties. Tien hedendaagse en internationaal gewaardeerde kunstenaars kregen het verzoek een monumentale sculptuur voor open lucht te realiseren.”

Als gevolg van deze beslissing  wordt de bestaande collectie herschikt, het park aangepast zodat ruimte ontstaat voor een ruimere presentatie en op het vroegere biënnale terrein, Middelheim-laag, verschijnen niet minder dan tien nieuwe beelden voor de collectie. Een overzicht.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Conservator Hans Nieuwdorp  in dezelfde catalogus vertaalt de nieuwe aanpak voor Middelheim als volgt:

“De vernieuwing van Middelheim omvat drie luiken. Het eerste is de uitbreiding van het tentoonstellingsterrein over het gehele park. Dit maakte de herschikking van de totale opgestelde collectie mogelijk over een groter oppervlak, en het openen van nieuwe wandelcircuits met beeldhouwwerk. Tevens wordt de opstelling luchtiger en kon een logischer hergroepering van de verzameling worden doorgevoerd. Een tweede luik bestaat uit het loslaten van het dwingende tweejaarlijkse biënnale-ritme, ten gunste van een anders georiënteerd tentoonstellingsbeleid. Het derde is het heropstarten van een aanwinstenbeleid, waarbij wordt afgezien van pogingen tot het aanvullen van historische hiaten, ten gunste van een nieuwe faze en een nieuwe verzameling”.

1993 is inderdaad voor Antwerpen en voor Middelheim een historisch jaar!

In bovenstaand overzicht ontbreekt het werk met de titel ‘Never Mind’, een werk dat een sleutelpositie inneemt in  de collectie en de ontwikkeling van het Middelheimmuseum. Al jaren echter is het werk niet meer te zien in het park.

 

Richard Deacon (UK, °1949) speelt sinds de jaren ’80 een onveranderlijk toonaangevende voortrekkersrol in de hedendaagse beeldende kunst. Hij gebruikt voor zijn abstracte sculpturen sterk uiteenlopende materialen. Zijn fascinatie voor de mogelijkheden van hout, textiel, staal, papier, leer, marmer, klei, vinyl, golfplaat, karton of pvc drijft hem van het ene werk naar het volgende. Hij zoekt al meer dan 40 jaar de grenzen op van het artistieke maakproces, door materialen en taal tot hun uiterste veerkrachtigheid te dwingen.

 

 

 

 

 

 

 

 

Marc Ruyters spreekt over het werk als zijnde “een poëtische, gepolijste zeppelin in een wild park” (De Financieel-economische Tijd van 05/06/1993). In zijn bijdrage van 24/07 van hetzelfde jaar schrijft de correspondent van het blad Vrij Nederland : “Richard Deacons bijdrage, een acht meter lange augurk getiteld “Never Mind”, bestaat uit een opgerold parket van beukenhout ondersteund door drie stalen poten.”  

Het gebruikte beukenhout bedekt met een vernislaag was echter niet geschikt voor de buitenlucht. Enkele maanden na de opstelling in 1993 deden de problemen zich voor. Het beukenhout zette uit en kromp met de verschillende buitentemperaturen. De bewegingen van het hout deden de vernislaag barsten en vochtinsijpeling was het logisch gevolg.  Dit gaf als resultaat wazige vlekken op de oppervlakte. Na meerdere restauraties en pogingen tot restauraties is beslist het werk uit de opstelling te halen en het in een stadsmagazijn te bewaren. Het werk was niet meer toonbaar.

In 2016 beslist het Middelheimmuseum in het kader van de tentoonstelling Richard Deacon 2017 om in samenspraak met de kunstenaar Never Mind te ‘refabriceren’ in duurzaam materiaal namelijk roestvrij staal. De firma Moker Metal & Creation in Boom, met wie de kunstenaar al heeft samengewerkt, heeft deze opdracht aanvaard. Flor Broes, zaakvoerder van Moker en Richard Deacon hebben deze ‘remake’ samen minutieus voorbereid aan de hand van plannen en tekeningen.

Weinigen zijn in staat zulke restauratie opdracht tot een goed einde te brengen. Moker is een metaalatelier, zo leert ons de website van het bedrijf, gespecialiseerd in kunst, architectuur en design en combineert vakmanschap met innovatie. Men draait in er de hand niet  om voor ongewone vormen die afwijken van de rechte lijn.

 

 

 

 

Moker heeft zowel de creatieve rekencapaciteit van een inventief ingenieur in huis, als de vakkennis van top technologische metaalbewerking in staal, inox of aluminium. Het atelier is in staat objecten te maken en vormen te doen ontstaan die tot voor kort misschien wel denkbaar waren maar praktisch onuitvoerbaar of onbetaalbaar bleven. Realisaties van Moker vinden we in de hele wereld: mooie ideeën zijn immers universeel en steeds meer kunstenaars of opdrachtgevers met internationale faam weten de weg naar Moker.

————————————————————————————————————————————————————————————————————————-

Een voorbeeld  van een “onmogelijke realisatie” .

Richard Deacon werd door de Provincie Noord-Holland, Nederland, gevraagd een monumentaal beeld te maken voor een autowegkruispunt bij Schiphol. Moker zou oorspronkelijk alleen zorgen voor het inox gedeelte, twee ringen op een sokkel van drie dubbele octogonale poten. Daartussen zouden 40 bronzen buizen als gestileerde boomtakken uitwaaieren. Het gieten van dat brons bleek na een wereldwijde prijsvraag te duur uit te vallen zodat het project in het water leek te vallen.

Maar Moker kwam in nauwe verstandhouding met Deacon toch tot een oplossing waarbij bestaande bronzen bussen van drie meter aan elkaar zouden worden gelast en vervormd tot ‘organische’ vormen. Het lassen van het brons is een specialiteit op zich waarbij in dit geval ook nog extreme eisen gesteld werden omdat het brons een constructieve functie heeft. Na intensieve testprocedures in samenwerking met een technische hogeschool kon ‘Can’t see the wood from the trees’ uitgevoerd worden, op het randje van de technische mogelijkheden en binnen het oorspronkelijke budget.

---

 

 

De Middelheim Promotors kunnen zelf in primeur het resultaat van de restauratie ontdekken. Zij krijgen de kans om kennis te maken met het “nieuwe” beeld vooraleer het  in de volgende weken terugkeert naar het park om daar zijn centrale plaats weer in te nemen en te pronken in de grote zomertentoonstelling gewijd aan Richard Deacon die onder de noemer “Some Time” opent op zaterdag 27 mei.

Directeur Sara Weyns en de heer Flor Broes die de restauratie heeft begeleid vertellen de Promotors op zaterdag 25 maart  over het waarom van de restauratie, over het belang van het beeld, over de manier waarop de restauratie werd aangepakt, over de materialen, over de moeilijkheden, over het transport … en antwoorden op al uw vragen.